Xi măng – ngành công nghiệp có số lượng cơ sở tham gia thí điểm lớn nhất

Theo kế hoạch, 110 cơ sở thuộc ba lĩnh vực: xi măng, thép và nhiệt điện sẽ tham gia thí điểm, trong đó 51 cơ sở sản xuất xi măng chiếm tỷ trọng cao nhất. Việc phân bổ hạn ngạch này dựa trên dữ liệu sản xuất năm 2022 – 2023 kết hợp với kết quả kiểm kê phát thải khí nhà kính năm 2024, dù đây là giai đoạn chịu ảnh hưởng nặng nề bởi dịch COVID-19 và đứt gãy chuỗi cung ứng.

Hạn ngạch thấp hơn lượng phát thải dự kiến

Để tránh tạo áp lực quá lớn lên hoạt động sản xuất, cơ quan quản lý đã xây dựng hệ số điều chỉnh hạn ngạch dựa trên 3 yếu tố: mục tiêu tăng trưởng ngành, mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính quốc gia và năng lực công nghệ từng cơ sở. Với ngành xi măng, tổng lượng hạn ngạch phân bổ thấp hơn 4,0 – 4,5% so với lượng phát thải dự kiến, cao hơn cả thép (3,8 – 4,4%) và nhiệt điện (1,6 – 2,0%).

Doanh nghiệp cần điều chỉnh chiến lược

Do chi phí năng lượng và phát thải chiếm tỷ trọng lớn trong giá thành, hạn ngạch phát thải sẽ tác động trực tiếp đến hiệu quả sản xuất và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp xi măng. Nhiều ý kiến cho rằng nên chuyển từ cách phân bổ theo giá trị tuyệt đối sang phương pháp dựa trên định mức phát thải trên đơn vị sản phẩm, giúp khuyến khích đổi mới công nghệ và tăng hiệu quả sử dụng năng lượng.

Minh bạch dữ liệu là yếu tố then chốt

Hiện nay, phần lớn số liệu phát thải do doanh nghiệp tự tính và báo cáo, trong khi các bộ ngành chỉ thẩm định quy trình sản xuất. Điều này đặt ra yêu cầu phải xây dựng hệ thống đo đạc và kiểm định độc lập theo chuẩn quốc tế, đảm bảo minh bạch và chính xác trong việc phân bổ hạn ngạch.

Hướng tới thị trường tín chỉ carbon

Doanh nghiệp ngành xi măng cũng mong muốn có cơ chế điều phối linh hoạt hạn ngạch trong nội bộ và sớm hình thành thị trường tín chỉ carbon minh bạch. Khi đó, các đơn vị đầu tư hiệu quả vào công nghệ giảm phát thải có thể bán lại hạn ngạch dư thừa, biến chi phí tuân thủ thành cơ hội tài chính.

Từ thí điểm đến triển khai toàn diện

Giai đoạn thí điểm từ nay đến 2027 nhằm hoàn thiện cơ chế và rút kinh nghiệm. Từ năm 2028, quản lý hạn ngạch phát thải sẽ chính thức áp dụng bắt buộc toàn quốc, yêu cầu doanh nghiệp phải sớm chuẩn bị về công nghệ, quản trị và năng lực tham gia thị trường carbon.

Cem.Data